نکات فنی دستگاه میکروتوم
کلیات
دستگاه میکروتوم برای تهیه برش های بافتی بسیار نازک از بلوک های پارافینی با استفاده از تیغ میکروتوم کاربرد دارد.
چگونگی کاربری
به طور کلی دستگاه میکروتوم از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت که بر روی آن بلوک تهیه شده را ثابت می نمایند و دیگری تیغ میکروتوم یا تیغه برش. کلمپ میکروتوم قسمتی که بلوک بافت بر روی آن ثابت می شود که مرتبط با یک دسته (چرخ) میکرومتری است که در هر گردش دسته میکروتوم، به اندازه چند میکرون به جلو می رود. میکروتوم انواع مختلفی دارد ولی بهترین نوع آن به صورتی است که بلوک پارافینی بافت بر روی چرخ میکروتوم ثابت است و در نتیجه مرتباً در مقابل تیغ میکروتوم در یک جهت حرکت می کند و بدین ترتیب برش ها تشکیل نوارهای باریکی را می دهند.
برای تهیه برش از بلوک های پارافینی ابتدا باید بلوک پارافینی را تهیه کرد و سپس میکروتوم را به صورت صحیح تنظیم کرد. میکروتوم روتاری رایج ترین میکروتوم مورد استفاده در تهیه این نوع از برش هاست. قبل از تهیه برش ها، باید بلوک های پارافینی را مرتب کرد. سپس بلوک ها با استفاده از چاقوی استیل یا تیغ یکبار مصرف از قالب جدا می شوند، به طوری که پارافین به ضخامت 3 میلی متر در اطراف بافت وجود داشته باشد. سطوح بلوک ها باید صاف و با یکدیگر موازی باشد و علاوه بر آن بافت به صورت کامل داخل بلوک قرار گرفته باشد. در هنگام برش بافت باید تیغ میکروتوم کاملاً تیز باشد تا از ترک خوردگی یا شکستن قالب ها جلوگیری شود. بلوک بافت باید روی کلمپ میکروتوم به طریقی ثابت شود که محور بلند طولی آن به موازات تیغ میکروتوم قرار گیرد. باید تیغ میکروتوم را در محل مورد نظر به طور ثابت و محکم قرار دهیم و درجه انحراف آن به دقت تعیین شده و مناسب باشد. تمام پیچ و مهره های مربوط به تیغ میکروتوم باید محکم باشند. سپس بافت در برابر تیغ میکروتوم قرار گیرد و سپس برش نهایی داده شود.
معمولاً برای بافت های معمولی ضخامت برش میکروتوم بین 3 الی 5 میکرون تنظیم می شود. بافت های بریده شده را هنگام برش با دست چپ نگاه می داریم ولی از پنس هم می توان استفاده کرد. برش ها باید نواری، صاف و بدون چین و چروک باشد. قطعات بریده شده پس از آن که در تیشو فلوت (حمام بافت)، پهن و صاف شدند روی لام قرار داده می شوند. تهیه برش خوب به تجربه شخصی و آشنایی کامل فرد تکنسین به وسایل مورد استفاده بستگی دارد. بنابراین تکنسین ها برای این کار باید به خوبی آموزش داده شوند، از آنجایی که نتایج کار به صورت عمده ای به حساسیت و عملکرد تیغ میکروتوم بستگی دارد، هر تکنسین باید نحوه استفاده از تیغ میکروتوم و نگهداری آن را به خوبی بداند. از مهمترین نکات در هنگام برش، حفظ زاویه مناسب برش یا cutting clearance angle است. معمولاً این زاویه بین پنج الی ده درجه است. هنگامی که برش رضایت بخش نباشد و نمونه ها به خوبی پردازش نشده باشد، بلوک نمونه ها و تیغ میکروتوم را می توان با یخ، سرد کرد. در مورد نمونه های مشکل مثل ناخن و تاندون ها و یا نمونه های سفت می توان از یک عامل نرم کننده استفاده کرد. هم اکنون اسپری هایی برای استفاده این منظور وجود دارد که این مواد را روی سطح بلوک می افشانند.
نحوه نگهداری
• بدنه، پایه و هولدر تیغ میکروتوم، تیغ میکروتوم باید هر روز بعد از هر دوره کاری تمیز شود (می توان از یک گاز آغشته به زایلین (گزیلل) برای زدودن پارافین استفاه کرد.)
• هنگامی که از میکروتوم استفاده نمی شود، باید تیغ میکروتوم برداشته و ضامن دسته میکروتوم را قفل کرد.
• روغن کاری مربوط به میکروتوم توسط تکنسین و در فواصل مشخصی انجام می شود.
• تیغ میکروتوم باید همیشه در جعبه مخصوص خود حمل و نگهداری شود تا به لبه های آن صدمه وارد نشود.
• تیغ میکروتوم در صورتی که یکبار مصرف نیستند باید به صورت دوره ای و در هنگام لزوم تیز شوند.
کنترل کیفی
نسوج باید به صورت نواری شکل از بلوک پارافینی بافت جدا شوند و کاملاً مسطح و بدون چین و چروک و خطوط پارگی باشد (مانند خارج شدن کاغذ از پرینتر). در مطالعه میکروسکوپی برش ها نباید دچار خراش های طولی و یا عدم یکنواختی به صورت عرضی باشند و علاوه بر آن ضخامت نسوج تعیین شده باید برای روش مطالعه و درجه تنظیم میکروتوم تناسب داشته باشد.
به عنوان یک قانون کلی تیغ میکروتوم باید همیشه کاملاً تیز و تمیز باشد.
ایمنی
• اطیمنان از قفل بودن ضامن مربوط به دسته میکروتوم هنگامی که از میکروتوم استفاده نمی شود.
• قرار دادن محافظ بر روی تیغ میکروتوم هنگامی که علمیات برش صورت نمی گیرد.
• هرگز نباید به تیغ میکروتوم بدون محافظ مناسب (دستکش مخصوص) دست زد.
